YÖNTEMLER
AKRAN DESTEKLİ ÖĞRETİM: Akran destekli öğretim, bir bireyin diğer bir bireye belirlenen konuyu materyaller kullanarak usta çırak ilişkisi içinde tecrübe aktarımı yoluyla öğrettiği, bireylerin akademik ve sosyal becerilerini geliştirmeyi hedef alan bir öğretim yöntemidir. Akran öğretimi öğrencilerin birbirine yardım ettikleri ve öğreterek öğrendikleri bir öğretim yöntemidir.
Öğretmenin rehberliğinde, eğitim almış yetenekli bir öğrencinin aynı sınıf düzeyinde bulunan bir ya da birkaç öğrenciye bir kavramı ya da beceriyi öğrettikleri bir süreçtir. Gaustad`a göre ise, akran öğretimi özellikle özel eğitime ihtiyacı olan öğrenciler için tanımlanan bir grup öğretimi sürecidir. Örnek; Okuma-yazma bilen öğrencilerin, okuma- yazma bilmeyen öğrencilere okuma-yazma öğretmesi. Akran öğretimi yarışmayı azaltır ve daha destekleyici bir sınıf çevresi yaratır. Yapılan araştırmalar okuma ve matematik alanlarında akran öğretiminin, bilgisayar destekli eğitimden iki kat, sınıf büyüklüğünün az olduğu sınıflardan üç kat daha fazla başarıyı arttırdığı bulunmuştur.
SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ: Günümüzde ilköğretimde kullanılan sistemdir. Çocuklara sesler alfabemizdeki ses sırasına göre değil, seslerin yazım ve işlerliğine göre belli bir sıra ile verilmektedir. Seslerin veriliş sırası 6 grupta toplanmıştır. Çocuklara birkaç ses verildikten sonra verilen seslerle ilgili hece, kelime, cümle çalışmaları yapılır. Ülkemizde 2004 yılından beri, ses temelli cümle yöntemi uygulanmaktadır.
YANLIŞSIZ ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ: Yanlışsız Öğretim yöntemleri yolu ile çocuklar yanlışlarından değil, doğrularından öğrenmektedirler. Çocuklara öğretilen her yeni durum küçük basamaklara ayrılarak çocuğa verilmektedir. Çocuğun yeni durum karşısında hata yapma oranı en aza indirilir ve doğru tepkileri arttırılır. Bunun sonucunda da çocuk ile eğitimci arasında olumlu bir iletişim sağlanır.
AYRIK DENEMELERLE ÖĞRETİM: Lovaas yöntemi olarak da bilinen ayrık denemelerle öğretim,
(DTT: Discrete Trial Teaching), bire-bir öğretim oturumunda art arda pek çok öğretim sunumu yapılmasıdır. Bu sunumlarda çocuğa
bir soru, komut ya da araç yöneltilir; karşılığında çocuktan bir tepki beklenir; doğru tepkiler ödüllendirilir; yanlış tepkiler ise
düzeltilir. Bu sistemle otizmli çocuklara tüm gelişim alanlarından beceriler kazandırılabilir. Ayrık denemelerle öğretimin daha
sistematik biçimi olan yanlışsız öğretimde ise öğretim sırasında çeşitli ipuçları kullanılır. Böylece, çocuğun yanlış yapma olasılığı en
aza indirilir. Çocuk ipuçları yardımıyla belli davranışları yapar hale geldikten sonra bu ipuçları yavaş yavaş ortadan kaldırılır. Ayrık
denemelerle öğretimin otizmli çocuklar için kritik beceri alanları olan taklit, eşleme ve sınıflama, alıcı dil, oyun, özbakım vb.
becerilerin kazandırılmasındaki etkililiği çeşitli deneysel araştırmalarla gösterilmiştir.
ETKİNLİK ÇİZELGELERİ: Etkinlik çizelgesi, bireyi bir dizi etkinliği yerine getirmeye yönlendiren fotoğraf ya da sözcük
setidir. Etkinlik çizelgesi farklı şekillerde olabilir, ancak henüz okumayı bilmeyen çocuklar için etkinlik çizelgesi, başlangıçta,
her sayfasında çocuğu etkinlikle meşgul olmaya ya da ödüllere yönlendiren fotoğraflı ipuçları bulunan üç veya dört halkalı
dosyalardır. Çocuklar, etkinlik çizelgesini açmayı, ilk sayfayı çevirmeyi, fotoğrafı işaret etmeyi, resimde belirtilen materyali almayı,
etkinliğini tamamlamayı, materyali yerine koymayı ve çizelgeye geri dönmeyi öğrenirler. Çocuklar çizelge izlemede ustalaştığında ve
okuma becerisini geliştirdiğinde, fotoğraflı ipucu yerine yazılı ipuçlarına tepki vermeyi öğrenirler. Örneğin, çocuk sayfayı çevirir,
ipucunu işaret parmağıyla gösterir, ipucunu okur ve yemek odasına gidip masayı hazırlar; masayı hazırladığında etkinlik çizelgesine
geri döner. Yazılı ve fotoğraflı etkinlik çizelgeleri, otizmli bireylere seçim yapmayı kazandırmak amacıyla da kullanılır. Dikkatli ve
sistematik bir öğretim yapıldığında, çocuklar sadece etkinlik çizelgesi izlemeyi değil, aynı zamanda tercih ettikleri etkinlikleri seçmeyi
ve seçtikleri etkinlikleri sıraya koymayı da öğrenirler.
VİDEO KAYDI İLE MODEL OLMA: Bu yöntemde bireyin öğrenmesi istenilen becerilerin uygulanışı videodan bireye
izlettirilir. Görüntüdeki kişi herhangi biri olabileceği gibi bireyin kendisi de olabilir. Fiziksel ipuçları sunularak bireyin gördüklerinin
aynısını yapması sağlanır. Daha sonraki aşamada bireye sunulan yardım sistematik olarak azaltılır ve öğretim sırasında uygun
davranışlar pekiştirilir. Model olma yönteminin yaygın gelişimsel bozukluğu olan bireylerin, sosyal, iletişim, özbakım ve günlük yaşam
becerileri gibi birçok beceriyi kazanmasında etkili olduğunu gösteren araştırma sonuçları bulunmaktadır.
DRAMA: Drama yöntemi sosyal hayat içinde ortaya çıkabilecek çeşitli durumları, bireylerin oyuncu olarak katıldıkları çeşitli
sahneler içinde ortaya koymasıdır. Bireye hangi durumlarda nasıl davranılması gerektiğini yaşayarak öğreten bir yöntemdir. Bireyin
problem çözme,dinleme, anlama, akıcı konuşma ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Yaratıcılığı ve ifade becerisini artırır.
SOSYAL ÖYKÜLER: Sosyal öyküler otizmli bireylerin eğitimlerinde kullanılmak üzere 1991 yılında Carol Gray tarafından
geliştirilmiştir. Öyküler, okuma yazma bilmeyen bireylere yönelik resimlerden, okuma yazma bilen bireylere yönelik basit
cümlelerden başlayarak geliştirilir. Öykünün kahramanı olan bireyin sosyal becerileri daha kolay öğrendiği vurgulanmaktadır. Otizmli
bireyin gereksinimleridoğrultusunda hazırlanan öyküler bireye sosyal ortamlarda neler yapması gerektiğini ve sosyal kuralları
öğretmeyi hedeflemektedir. Öykü, bireyin anlamakta zorluk çektiği konu ile başlar. Daha sonra öykünün nerede geçtiği, öyküde
kimlerin yer aldığı ve gerçek yaşamla ilişki öyküye dâhil edilir (Cohen ve Sloan, 2007).
